De fiscale kunstgalerie

Kunst is niet alleen een uitdrukking van creativiteit, maar ook een investering. Maar wat zijn de fiscale consequenties van het kopen, verkopen en bezitten van kunst? In dit artikel duiken we in de complexe wereld van belastingregels rondom kunst, waar emotie en financiën samenkomen.  

Ieder kunstwerk zijn eigen tarief?
De belastingregels omtrent kunst vormen een complex stelsel waarin verschillende tarieven aan bod komen. Zo heb je voor de invoer van kunst uit een niet-EU-land een gunstig tarief van 9%. Een voordeel dat ook geldt bij levering door de kunstenaar zelf, of door zijn erfgenaam. Ook een ondernemer die geen wederverkoper is en de btw op zijn aankoop volledig aftrekt, maakt gebruik van dit verlaagde tarief. Wanneer een kunstenaar zijn creatie echter verkoopt vanuit een rechtspersoon komt er een interessante werking naar voren. Hierbij blijft het tarief van 9% gehandhaafd, maar alleen onder de voorwaarde dat het kunstwerk volledig door de kunstenaar is gemaakt en als zodanig herkenbaar is.

Het oog voor detail speelt een belangrijke rol in de fiscale kunstgalerie. Zo moeten zeefdrukken met de hand zijn gemaakt, genummerd en gesigneerd, terwijl Gicléé art prints, gecertificeerd door de Stichting Giclée Printers Europe, hun plaats behouden onder het 9%-tarief. Het maximumaantal afdrukken, handgemaakte oplagen en unieke kenmerken bepalen de grenzen tussen de tarieven. Kunstvoorwerpen die door derden zij gemaakt in opdracht van een kunstenaar, bouwtekeningen en seriegemaakte keramiek vinden hun weg naar het 21%-tarief. 

De verschillende btw-tarieven die worden gehanteerd in de fiscale kunstgalerij onthullen niet alleen de nuances van het Nederlandse belastingstelsel, maar ook de complexe relatie tussen de kunstenaar en zijn meesterwerken. Waar elke penseelstreek van betekenis is in de kunst van belastingtarieven. 

Belastingvoordeel van kunstaankopen
Wanneer kunstobjecten onder een privéverzameling vallen worden deze in box 3 belast. De Nederlandse belastingwetgeving voorziet echter in een vrijstelling voor kunst die wordt gebruikt voor persoonlijke doeleinden. Hoe wordt vastgesteld of er sprake is van kunstbezit voor privédoeleinden? Kunstbezit is belast wanneer 70% of meer van het kunstbezit wordt aangehouden als belegging. Het vaststellen van of er sprake is van kunstbezit voor privédoeleinden is uiteraard lastig voor een belastinginspecteur. Heeft men bijvoorbeeld een schilderij aan de muur hangen, zal er op het eerste gezicht sprake zijn van deze vrijstelling. Wanneer een kunstobjecten wordt gekocht met een winstoogmerk, dan worden deze winsten belast in box 1 tegen een tarief van 49,5%.

Daarnaast is er de optie om kunst te schenken. Om hiermee een belastingvoordeel te creëren, kan er worden geschonken aan een instelling die ANBI aangemerkt is. Verder zijn er gewone en culturele ANBI's, waarbij de culturele ANBI meer belastingvoordeel oplevert dan de gewone ANBI.

Ondanks dat deze belastingvoordelen aanlokkelijk klinken, komt niet ieder kunstobject in aanmerking voor een belastingvoordeel. Zo moeten de kunstwerken een historische, artistieke of culturele waarde hebben. Verder moet de aankoop van het kunstwerk ook aan een bepaald drempelbedrag voldoen dat elk jaar opnieuw wordt vastgesteld. Ten slotte moet u bezitten over een certificaat dat de echtheid van het kunstwerk kan aantonen.

Spelregels uit Wwft-richtlijnen bij het (ver)kopen van kunst
De Belastingdienst/het Bureau Toezicht Wwft heeft richtlijnen opgesteld voor kunsthandelaren, welke samenhangt met de “Algemene leidraad Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme” (Wwft). Met de Wwft-richtlijnen beoogt zij de integriteit van het financiële stelsel te waarborgen en bij te dragen aan de bestrijding van criminele activiteiten.

Wanneer je als kunsthandelaar een betaling aangaat voor kunstvoorwerpen met een waarde van €10.000 of meer, val je onder de werking van de Wwft. Naast de Wwft-richtlijnen voor kunsthandelaren moeten kopers ook rekening houden met de “Leidraad Richtlijnen voor kopers en verkopers van goederen”. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een tussenpersoon binnen de transactie moet er zelfs rekening worden gehouden met de “Richtlijnen voor bemiddelaars inzake koop en verkoop van voertuigen, schepen, kunstvoorwerken, antiquiteiten, edelstenen, edele metalen, sieraden of juwelen”.

De belangrijkste verplichtingen uit deze richtlijnen zijn het cliëntenonderzoek, de meldings- en bewaarplicht, het risicomanagement en de terugmeldplicht.

• Het cliëntenonderzoek houdt in dat het verboden is om diensten te verlenen aan anonieme cliënten wanneer een betaling van €10.000 of meer wordt verricht, ongeacht de wijze van betaling. De Wwft legt de verplichting op om een grondig cliëntenonderzoek uit te voeren, waarbij de identiteit van de cliënt en de uiteindelijke belanghebbende wordt vastgesteld en geverifieerd.
• De meldings- en bewaarplicht houdt in dat zowel subjectieve als objectieve indicatoren inachtneming vereisen bij het melden van ongebruikelijke transacties aan de Financial Intelligence Unit (FIU). Kunsthandelaren moeten bijvoorbeeld transacties van €10.000 of meer, ongeacht de betaalwijze, melden op basis van de subjectieve indicator. Daarnaast geldt voor kunsthandelaren in aangewezen goederen een meldingsplicht bij transacties van €20.000 of meer.
• De terugmeldplicht houdt in dat het bewaren van gegevens met betrekking tot het cliëntenonderzoek verplicht is tot vijf jaar na de uitvoering van de transactie. Het doel van deze bewaarplicht is autoriteiten inzicht te verschaffen in de activiteiten van een cliënt, bijvoorbeeld tijdens strafrechtelijk onderzoek.

Financiële instellingen moeten tevens een actuele risicobeoordeling uitvoeren met betrekking tot witwassen en terrorismefinanciering, waarbij risico's worden geïdentificeerd en beleid en procedures worden ontwikkeld om deze effectief te beheersen.  

Let op
Word je nu enthousiast door het lezen van dit artikel en wil je ook in kunst investeren? Wees dan wel alert op een paar gevaren. De regels met betrekking tot belastingvoordelen van kunstwerken zijn complex en veranderen continu. Daarnaast kan het bijhouden van bewijs van kunstaankopen en de bijbehorende gedetailleerde administratie complex zijn en daardoor veel tijd in beslag nemen. Daardoor is het verstandig om iemand met expertise over het behalen van belastingvoordelen via het investeren in kunst in te huren. Belastingautoriteiten leggen maar al te graag aandacht op kunstaankopen waarbij hoge bedragen een rol spelen. Mocht de echtheid van jouw kunstbezit in twijfel worden getrokken, en hierdoor de geldigheid van uw belastingvoordelen, kan dit leiden tot audits en sancties. Maar indien je hier allemaal op let, kan het zeker interessant zijn.

Bronnen:  

• Belastingdienst BTW-tarief kunstvoorwerpen
• Belastingdienst/Bureau Toezicht Wwft Leidraad Wwft richtlijnen voor kopers en verkopers van kunstvoorwerpen
• https://meijburg.nl/nieuws/kunst-een-belegging-voor-de-inkomstenbelasting
• https://www.artmajeur.com/nl/magazine/11-investeer-in-kunst/p-kunstwerken-kopen-met-belastingvoordeel-10-vragen-aan-een-vermogensbeheeradviseur-p/333859
• https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/collecties-uitbreiden-of-afstoten/kunst-nalaten-of-schenken