Wat doe je als fiscalist met Afrika?
Wat doe je als fiscalist met Afrika?
Ik ben Josephine, 4e jaars fiscale economie student en dit jaar werk ik als beleidsadviseur Tax Justice bij ontwikkelingsorganisatie ActionAid. ActionAid steunt mensen in ontwikkelingslanden om op te komen voor hun rechten. Eerlijke belastingen hebben hier een grote invloed op. Door middel van lobbywerk gericht op de Nederlandse politiek, onderzoek en advieswerk wordt gestreefd naar gelijke heffingsrechten en zo een eerlijker belastingstelsel. ActionAid is actief in meer dan 45 landen en in samenwerking met de zuidelijke vestigingen kunnen overheden daar actief benaderd worden, bijvoorbeeld over fiscaal beleid.
Omdat ik merkte dat studiegenoten op dit gebied nog weinig thuis zijn en om nog eens te benadrukken hoe belangrijk belasting is, leg ik in dit artikel een aantal aspecten en mogelijke werkzaamheden van een andere kant van fiscaliteit uit. Hoe maak jij als fiscalist impact in ontwikkelingslanden?
Verdragsonderhandelingen met Oeganda
Onlangs vonden onderhandelingen voor het vernieuwen van het belastingverdrag met Oeganda plaats. Op dit moment heeft Oeganda vergeleken met Nederland veel minder heffingsrechten, waardoor veel belastinggeld wordt misgelopen. Dit komt mede door gebrek aan capaciteit. Ook de machtspositie van Nederland speelt een grote rol; als één van de grootste investeerders in kapitaal (foreign direct investment) heeft Nederland al snel overwicht bij verdragsonderhandelingen. In Oeganda is zelfs de helft van de buitenlandse investeringen Nederlands, namelijk zo’n 4,35 miljard euro. Belangrijk is dat het hierbij gaat om een verlegging van de investeringsstromen. Via deze brievenbusmaatschappijen profiteren veel bedrijven van de fiscale voordelen van het verdrag. [1]
Gedurende de onderhandelingen overlegde ActionAid Nederland met het Oegandese Ministerie van Financiën en de vestiging in Oeganda om mogelijke pijnpunten in het verdrag aan te duiden. Ook werd er op verzoek van de NGO’s een extra overleg met de Nederlandse onderhandelingsdelegatie gehouden.
Zelf werk ik op dit moment aan een voorlichtingsrapport, dat naar parlementariërs in ontwikkelingslanden zal worden gestuurd zodat zij (beter) geïnformeerd zijn over de mogelijke gevolgen van een belastingverdrag.
BTW en de positie van vrouwen
Een ander bijzonder en voor mij nieuw onderwerp is genderresponsive taxes. Zoals hierboven al beschreven, is het innen van belastingen in ontwikkelingslanden vaak een probleem. Het gevolg van een tekort aan publieke faciliteiten, zoals een tekort aan kinderopvang, wordt in de praktijk vaak opgevangen door vrouwen, de unpaid care burden. Hierdoor blijft er minder tijd over voor betaald werk, wat de positie van vrouwen verzwakt.
Om toch aan belastingopbrengst te komen, richten overheden zich vaak op makkelijk inbare belastingen, zoals de BTW. Echter, ook dit raakt de positie van de vrouw. In ontwikkelingslanden zijn er vaak geen verschillende tarieven zoals we die in Nederland kennen, omdat dit het innen van de belasting weer lastiger maakt. Omdat vrouwen in ontwikkelingslanden vaak een veel lager inkomen dan mannen hebben, zijn juist zij, als één van de zwakste groepen van de samenleving, proportioneel het grootste deel van hun inkomen kwijt aan belasting.
ActionAid wijst overheden in ontwikkelingslanden op de mogelijke gevolgen van een bepaald belastingstelsel voor de positie van (arme) vrouwen.
Wat betekent dit voor mij als fiscalist?
Via de overheid kan je als fiscalist een steentje bijdragen aan het oplossen van bovenstaande problematiek en meer. Nederland verleent bijvoorbeeld technische assistentie aan bepaalde ontwikkelingslanden om het belastingstelsel daar verder te ontwikkelen. Ontwikkelingslanden kunnen bijvoorbeeld, om de belastinglast beter te verdelen, ondersteuning gebruiken om de inkomstenbelasting progressiever te maken, de focus te verleggen op internationale belastingheffing en een transparant(er) fiscaal beleid te hebben.
Vind je de rol van belastingen op de positie van de vrouw interessant? Meer informatie over technische assistentie kan hier [2] gevonden en een uitgebreid rapport over de positie van vrouwen en belasting vind je hier [3].
Het thema ‘eerlijke belastingen’ is natuurlijk veel breder dan alleen bovenstaande onderwerpen. Mocht je enthousiast geworden zijn, kan je me altijd aanspreken of een berichtje sturen voor meer informatie! Naast ActionAid zijn er meer organisaties die zich bezig houden met dit thema en die regelmatig actuele stukken publiceren of stages aanbieden. Dit zijn onder andere het Tax Justice netwerk, Oxfam Novib, Somo, onderzoeksinstituut International Bureau of Fiscal Documentation (IBFD) en ook de overheid publiceert regelmatig haar voortgang rondom het fiscale beleid over het tegengaan van belastingontwijking en ontduiking.